Het heeft even geduurd, maar het is eindelijk daar: het coalitieakkoord van de nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB. Het akkoord op hoofdpunten met de titel ‘Hoop, lef en trots’, moet de basis vormen van het regeerprogramma 2024-2028. Wij gidsen je graag door de belangrijkste punten van het akkoord op het gebied van energie en klimaat.
Het klimaatbeleid van het nieuwe kabinet moet ‘draagbaar, haalbaar en uitvoerbaar’ zijn. In de praktijk betekent dat: minder ambitieus dan voorgaande plannen. Een van de speerpunten is het vermijden van extra nationale regelgeving bovenop de Europese richtlijnen. Bestaande klimaatafspraken worden nageleefd, maar er komen geen nieuwe, strengere regels bij. Het plan om grote vervuilers vanaf 2028 extra te belasten voor CO2-uitstoot vervalt. Wel komt er een circulaire plasticheffing. Het Klimaatfonds krijgt de komende 4 jaar 1,2 miljard minder, maar (kleine) ondernemers krijgen wel financiële ondersteuning in de energietransitie.
Het Klimaatfonds blijft bestaan, maar het budget wordt met 1,2 miljard euro verlaagd. Dit fonds blijft een belangrijke bron van financiering voor technieken zoals CO2-opslag en groene waterstof. Het Nationaal Groeifonds wordt uitgefaseerd (-6,8 miljard euro) en Invest-NL 1 ontvangt 1 miljard euro extra voor investeringen in economie en innovatie. Per saldo betekent dit dat Nederland qua innovatiekracht bijna 6 miljard euro verliest.
Het nieuwe kabinet legt de nadruk op energie-onafhankelijkheid door eigen, duurzame energieproductie. Ook wil het kabinet de regie gaan pakken bij het oplossen van netcongestie. Gaswinning in Groningen stopt, de gasproductie in de Noordzee wordt uitgebreid. Windmolenparken komen voornamelijk op zee. Er zijn plannen voor de bouw van vier nieuwe kerncentrales, naast de bestaande centrale in Borssele.
De salderingsregeling voor zonne-energie wordt per 2027 alsnog in één keer geschrapt. Voor bedrijven was de regeling al niet van toepassing. Opgewekte zonne-energie opslaan, ook bij netcongestie, blijft dus zeer interessant.
Verduurzaming van het wagenpak wordt gestimuleerd, maar het is onduidelijk hoe. Subsidies voor het stimuleren van elektrisch rijden worden per 2025 stopgezet. Daarnaast wil het kabinet de invoer van zero-emissiezones uitstellen en de maximumsnelheid verhogen naar 130 km/u. Het is nog onduidelijk wat het effect gaat zijn op de AanZET subsidie. Er wordt geïnvesteerd in beter internationaal treinverkeer en de bereikbaarheid van landelijke gebieden.
Het is vrijwel zeker dat Nederland haar klimaatdoel voor 2030 niet gaat halen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft in haar jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning berekend dat de kans om het doel te bereiken nu minder is dan 5 procent. Oorzaken zijn te vinden in tegenslagen bij de uitvoering en beleidswijzigingen van het nieuwe kabinet.
Netcongestie is een groot en groeiend probleem in Nederland. Om dit aan te pakken, ligt bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM) nu een voorstel van Netbeheer Nederland op tafel voor tijdsafhankelijke transporttarieven. Dit betekent dat grootverbruikers straks een lager tarief gaan betalen voor netgebruik als het rustig is op het landelijke hoogspanningsnet. Tijdens piekverbruik gaan zij dan het (naar verwachting stijgende) gemiddelde tarief betalen. Op deze manier wil Netbeheer Nederland het energieverbruik tijdens piekmomenten verminderen en het netwerk ontlasten.